19 december: Knielen voor God

Muziekgegevens

1) Psalm 138 ‘Dan zingen zij, in God verblijd’, Oude Berijming 1773

2) Gaat stillen in den lande, Lied 440 Nieuwe LvdK

3) Ik kniel neer, Opw. 549

4) Hoe zal ik U ontvangen, Gez. 1 NH Bundel

5) Wij knielen voor Uw zetel neer, Gez. 73 NH Bundel

6) Ik kniel aan Uwe kribbe neer, Gez. 21 NH Bundel

7) Psalm 86 ‘Neig, o Heer, uw gunstig oren’, Oude Berijming 1773

8) Ik wil komen en knielen, Opw. 324

9) Grote God, Vredevorst, Geen bundel

10) O grote God, die liefde zijt, Gez. 481 LvdK ‘73

11) Bereidt, bereidt uw harten, Gez. 6 NH Bundel

12) Jezus, Hij is Koning, Opw. 13

13) Ik kniel aan Uwe kribbe neer, Gez. 21 NH Bundel

Meditatie

‘Ik ga slapen, ik ben moe.’Misschien klinkt het je wel bekend in de oren. Het zou zomaar kunnen. ‘Ik ga slapen, ik ben moe.’ Ken je het? Hele generaties kinderen zijn groot gekomen met dat avondgebedje. ’s Avonds voor het slapengaan, zongen mama of papa, of misschien wel beide, de versjes samen met de kinderen:

‘Ik ga slapen, ik ben moe
‘k Sluit mijn beide oogjes toe Here houdt ook deze nacht over mij getrouw de wacht.’

Zo is het mij geleerd. En zo leer ik het nu ook mijn kinderen: voor het slapengaan, leer ik ze hun handen te vouwen, de ogen te sluiten en God voor de nacht te bidden. De foute dingen die ze die dag hebben gedaan, mogen ze bij God brengen. Ze mogen leren vertrouwen op Gods vergeving en zijn blijvende zorg. De tekst van het gebedje dat ik met mijn kinderen zing, heeft wel een renovatie ondergaan: het is nieuwer en eigentijdser geworden. Maar de inhoud is hetzelfde gebleven.

Hoe ging dat vroeger bij jou thuis?
En nu, hoe doe je dat nu als je slapen gaat?
Bid je voor het slapengaan? Of is dat iets van vroeger?

2. Knielen voor het slapengaan

Het zijn vragen waar ook mijn man en ik afgelopen week samen over doorpraatten. Wij ontdekten een verschil, in hoe wij beiden vroeger leerden te bidden. Beiden hebben we hetzelfde avondgebedje geleerd. Beiden is ons geleerd de handen te vouwen en de ogen te sluiten. Maar, mijn man heeft van zijn ouders ook geleerd om te knielen. Te knielen voor het bed, en dán de handen te vouwen, de ogen te sluiten en tot God te bidden.

Te knielen. Hij zal niet de enige zijn die geleerd heeft te knielen voor het slapengaan. Vast niet. Maar wie doet dat tegenwoordig nog? Het klinkt wel een beetje ouderwets in de oren, niet? Zouden er nu nog veel mensen in Nederland zijn, die ’s avonds knielen? Zeg nou zelf: de tekst van het avondgebedje dat ik met mijn kinderen bid, is ook nieuw en bij de tijd. Misschien moeten we dat knielen ook maar laten voor wat het is.

Wat denk jij: past knielen bij deze tijd?

3. Je rug rechten

Past knielen bij deze tijd?

Het doet me denken aan het levensmotto van Peter R. de Vries: ‘On bended knee is no way to be free.’ Gebogen knieën – knielen – dat past niet bij vrije mensen. We moeten onze rug rechten. Zoals Peter R. de Vries. Hij nam het op voor slachtoffers en nabestaanden. Hij ging niet door de knieën voor criminelen, voor bedreigingen, voor onrecht. Zijn houding dwong bij velen respect af.

In de Bijbel wordt ook gesproken over de houding die ons in dit soort situaties past. In het tweede gebod uit de Tien Geboden geeft God ons de opdracht om niet te knielen. Ik lees jullie enkele verzen uit Exodus 20 voor (Exodus 20:1-5a):

‘1Toen sprak God deze woorden:
2‘Ik ben de HEER, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd. 3Vereer naast mij geen andere goden.
4Maak geen godenbeelden, [...]
5Kniel voor zulke beelden niet neer, vereer ze niet.’

Ga niet door de knieën voor verkeerde zaken of om de verkeerde redenen. ‘Afgoden’ noemt de Bijbel dat. In mijn ervaring heeft dat weinig uitleg nodig. Jij kent je eigen afgoden beter dan ik. Soms zijn dat mensen die ons meeslepen op de verkeerde weg; of keuzes waarvan je weet dat ze schadelijk zijn. Pas op, zegt God, om daaraan toe te geven. Voor je er erg in hebt, ben je je vrijheid kwijt. Kniel er niet voor neer!

4. Knielen past bij God

Maar hoe voorkom je dan dat je knielt voor afgoden? Het nuchtere antwoord is: door gewoon te blijven staan. Zo luidde in ieder geval het antwoord van De Vries: ‘On bended knee is no way to be free.’ Misschien moeten we allemaal onze rug eens wat meer rechten. Gewoon blijven staan.

Misschien ja. Misschien...
Maar misschien ook niet.
Nee, ik denk dat God ons een andere weg wijst.

Hoe voorkom je dat je knielt voor afgoden? Niet door te blijven staan, maar door te knielen voor God de HEER. Knielen, als houding van ontzag voor dat wat, voor de God die groter is dan jezelf. Ik geloof dat zo’n houding niet alleen voor jou persoonlijk, maar ook in onze gezinnen en vriendschappen, in onze samenleving veel goeds teweeg zou brengen. Of anders gezegd: We zouden onze rug best iets minder vaak mogen rechten, en iets vaker door de knieën mogen gaan voor God.

Past dat bij onze tijd, knielen? Nee, helemaal niet. Maar wat doet dat er toe. Het past bij God.

5. Knielen bij de kribbe

Als ik nadenk over knielen voor God, dan denk ik ook vaak aan dat verhaal aan het begin van het Nieuwe Testament. Magiërs uit het Oosten zien de ster opgaan. Het is de ster die hen vertelt dat de koning van de Joden geboren is. Ze raadplegen koning Herodus, en worden richting Betlehem gestuurd.

Weet je wat ze doen, als ze daar aankomen? Je hebt vast al een vermoeden. In Matteüs 2 lezen we het volgende (Matteüs 2:9b-11a):

9b 10
‘ De ster bleef stilstaan boven de plaats waar het kind was. Toen ze de ster zagen, werden ze vervuld van diepe vreugde. Ze gingen het huis binnen en vonden het kind met Maria, zijn moeder. Ze wierpen zich in aanbidding voor het kind neer.’

Ze kwamen en ze knielden voor het kindje Jezus. Dat raakt me nog steeds: Ze komen en knielen. Ze knielen voor dat prille, pasgeboren poppeke. Waarom? Omdat zij God dáár, precies dáár aantreffen, in dat kribje. Knielen, dat gaat niet enkel over mensen die zichzelf klein maken. Knielen gaat ook over God die zichzelf heel klein maakte. Het hemelse licht van die stralende ster, tref je aan in dat kwetsbare kindje, in die schamele stal in Betlehem. Gods grootheid is aanwezig in dat kind.

Op die eerste kerstnacht, maakte God zich heel, heel klein.

Zo werpt dit kerstverhaal een nieuw licht op wat knielen is. Het leert ons dat knielen zoveel meer is dan een formele gebedshouding. Het is meer dan een soort uiterlijk vertoon, waarvan we al snel denken dat het er niet toe doet.

Knielen is een oefening waarin je je telkens weer klein maakt zoals God zich klein maakte. Het is de zoektocht van heel je hart en heel je lichaam naar Gods grote liefde, die in het kleine kindje Jezus zijn weg naar de aarde vond. Klein en naar de grond toegebogen, smeken we, hopen we en verlangen we ernaar met de genade van onze Heer Jezus Christus overkleed te worden.

6. Gewoon proberen

Probeer het maar eens.
Vanavond, voor je naar bed gaat.
Zak door je knieën heen en maak jezelf klein.

En bid dan maar gewoon met woorden die je eigen zijn. Dat oude, vertrouwde avondgebedje voldoet prima. Maar het mag natuurlijk net zo goed met nieuwe woorden, zoals het gebedje dat mijn kinderen altijd bidden:

‘Ik ga slapen, ik ben moe Here, dek mij lekker toe
met Uw liefde, warm en zacht en bewaar mij deze nacht.’