Hoe Steely Dan constant streefde naar perfectie

Donald Fagen groeit in de jaren '50 op in New Jersey, eerst in het stedelijk gebied rond Newark en later in een aangeharkte nieuwbouwwijk in het zuidwesten van de staat, in de buurt van New Brunswick. Zoals veel leeftijdsgenoten luistert de jonge Fagen naar r&b en rock-'n-roll. Zijn eerste plaatje is er één van Chuck Berry, de geestelijk vader van de rock-'n-roll. Maar het strakke leven in een Amerikaanse luxewijk bevalt Fagen helemaal niets. Na een bezoek aan het Newport Jazz Festival raakt hij in de ban van jazzmuziek. De beatgeneratie inspireert hem om ook een "jazzsnob" te worden.

Krantenadvertentie

In de Village Vanguard, een van de meest prestigieuze jazzclubs van New York City, ziet Donald Fagen jazzpianisten als Thelonious Monk en Miles Davis. Er wordt beatpoëzie opgevoerd en geïnspireerd door die vrijzinnige lectuur en muziek ontwikkelt Fagen zich ook tot een excentriek figuur. Tijdens zijn studie Engels ontmoet hij de gelijkgestemde Walter Becker, met wie hij diverse bandjes begint. "Samen maakten we muziek die het best te omschrijven is als een kruisbestuiving tussen The Kingsmen en Frank Zappa", laat Fagen later optekenen in zijn biografie.

Becker en Fagen reageren in 1970 op een krantenadvertentie van gitarist Denny Dias. Die is op zoek naar een bassist en toetsenist met jazzchops. Komt dat even goed uit: dat hebben Becker en Fagen wel. Dat het duo ook al een hele stapel aan songs hadden, spreekt Denny Dias behoorlijk aan. De drie besluiten samen verder te gaan als Steely Dan. Ze verkassen naar het zonnige Los Angeles, waar ze bij platenmaatschappij ABC onder contract komen te staan. Met al het materiaal dat ze al geschreven hebben, kan het niet lang duren voordat de debuutplaat in de winkels ligt.

Perfectie

Maar dat blijkt te makkelijk gedacht. De muzikale kwaliteit van het trio Fagen-Becker-Dias ligt veel te hoog voor sessiemuzikanten van ABC. Vooral Fagen heeft een ongekende drang naar perfectie, en wil alleen het beste van het beste op zijn albums. Ze benaderen zelf artiesten die op latere succesliedjes als 'Do It Again' en 'Reelin' In The Years' kunnen spelen. De werkwijze bij Steely Dan is als volgt: Donald Fagen en Walter Becker laten hun partijen door talloze sessiemuzikanten inspelen, en achteraf kijken ze wie het best past op welk nummer.

Die mechaniek werkt in de studio als een malle. Debuutplaat 'Can't Buy A Thrill' blijkt een raketstart voor Steely Dan, met gelijk drie succesvolle singles ('Do It Again', 'Dirty Work' en 'Reelin' In The Years'). Op tournee blijkt de dynamiek totaal níet te slagen. Ruzies over wie wel of niet zingt, ontevredenheid over rollen in de studio en andere akkefietjes zorgen ervoor dat muzikanten stuk voor stuk breken met Steely Dan. Uiteindelijk stopt de band in 1974 al met touren.

Aja

Dat is nog voordat Steely Dan twee van hun beste albums aflevert. 'The Royal Scam' (1976) en voornamelijk 'Aja' (1977) zijn allebei mijlpalen in de jazzrock. Op de titelsong van de laatstgenoemde plaat speelt drummer Steve Gadd, toch al een van de beste die je kunt treffen in de muziekindustrie, misschien wel zijn sterkste drumpartij ooit. In totaal werken aan beide albums tientallen sessiemuzikanten mee, zoals Larry Carlton en Paul Griffin. Er volgt nog een album, maar Steely Dan raakt verzeild in juridische moeilijkheden en drugsproblematiek. Niet veel later houdt de band op te bestaan.

Comeback

Walter Becker wordt avocadoboer op Hawaii. Donald Fagen gaat wel door met muziek maken en komt in 1982 met zijn solo-album 'The Nightfly', grotendeels gebaseerd op zijn bestaan als buitenbeentje in de jaren '50. Tien jaar later maakt Steely Dan alsnog een doorstart, waarbij ze voor het eerst in twee decennia ook weer optredens geven. Hun alom geroemde werk van 'Aja' is daardoor voor het eerst ook live te horen. In 1996 staan ze zelfs voor het eerst in Nederland. Met hun studiocomeback 'Two Against Nature' scoort Steely Dan geen hits, maar pakken ze wel vier Grammy Awards.

Steely Dan treedt nog steeds op, met Donald Fagen, maar zonder maatje Walter Becker. Hij overleed in 2017. Fagen beloofde zijn bandgenoot dat hij de muziek die ze samen maakten zo lang mogelijk in leven zal houden.

NPO Radio 5 Evergreen Top 1000

Wat zijn de allermooiste evergreens ooit gemaakt volgens de luisteraars van NPO Radio 5? De Evergreen Top 1000 is dé jaarlijkse lijst van NPO Radio 5 met klassiekers uit alle muziekdecennia.

De Evergreen Top 1000 wordt jaarlijks in november uitgezonden op NPO Radio 5.

BEKIJK DE LIJST